LEIFplan
Het LEIFplan bevat alle informatie die je nodig hebt om voor jezelf en je naasten de juiste beslissingen te kunnen nemen rond het levenseinde. Misschien word je op dit ogenblik met een belangrijk gezondheidsprobleem geconfronteerd en wil je weten wat je rechten zijn, of misschien wil je nu al nadenken over later en bepaalde zaken regelen.
Klik om te raadplegen Deze brochure is gratis verkrijgbaar bij je apotheek, de LEIFpunten, huizenvandeMens en heel wat gemeenten
Je kan pas goed beslissen wanneer je goed geïnformeerd bent
1: Je wilt nu hulp
Dit zijn je patiëntenrechten
Het is evident dat je mee je actuele zorg kan bepalen in overleg met je arts en de andere zorgverleners. Dat is een elementair mensen- en patiëntenrecht.
Bovendien kan je bepaalde behandelingen en onderzoeken weigeren of stopzetten, zelfs indien deze levensreddend zijn en zelfs al heb je hier eerder wél in toegestemd. Artsen moeten dit respecteren. Dit kan gewoon mondeling meegedeeld worden, maar je arts kan vragen dat je die weigering ook schriftelijk bevestigt.
Indien je je onzeker of niet voldoende mondig voelt kan je je laten bijstaan door een vertrouwenspersoon. Deze kan je o.a. vergezellen tijdens de consultatie bij de arts of kan je medisch dossier inkijken. De vertrouwenspersoon kan schriftelijk aangeduid worden.
Dit zijn je rechten op palliatieve zorg
Palliatieve zorg wil noch het leven verlengen noch verkorten, maar wil voor goede levenskwaliteit zorgen.
Indien je thuis verblijft kan je de hulp inroepen van het Netwerk Palliatieve Zorg van je streek. Hier vind je ondersteuning op maat. Je kan advies krijgen om pijn en ongemak onder controle te houden maar je kan hier evengoed terecht met al je vragen en bezorgdheden. Bovendien kan je als mantelzorger beroep doen op een vrijwilliger zodat je even ontlast wordt zonder dat de zieke alleen moet blijven.
Is er af en toe nood aan ondersteuning tijdens de dag, dan zijn er een aantal palliatieve dagcentra waar je terecht kan.
Elk woonzorgcentrum en elk ziekenhuis heeft een beleid inzake palliatieve zorg en ook een palliatief team. Je kan altijd de ondersteuning van dit team inroepen.
Sommige ziekenhuizen hebben daarnaast ook een palliatieve eenheid. Daar kan je terecht wanneer het thuis niet meer lukt en een acute ziekenhuisafdeling niet nodig is. Je krijgt er een goede ondersteuning in een meer huiselijke context, vaak ook met ruimere bezoekuren.
De coördinaten van de Netwerken Palliatieve Zorg en de dagcentra vind je hier.
Dit zijn je rechten bij een euthanasieverzoek
Bij euthanasie beëindigt de arts het leven van de patiënt nadat de patiënt daar zélf uitdrukkelijk om gevraagd heeft. Om recht te hebben op euthanasie moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen:
- je dient wilsbekwaam te zijn;
- je verzoek is vrijwillig, herhaald en duurzaam;
- je dient te lijden aan een ernstige, ongeneeslijke aandoening (veroorzaakt door ziekte of ongeval). Men dient zich niet in een terminale fase van zijn aandoening te bevinden;
- de aandoening heeft ondraaglijk lijden (fysiek of psychisch) als gevolg.
Welke procedure moet je doorlopen wanneer je een euthanasieverzoek hebt?
Allereerst bespreek je je vraag met je behandelende arts. Je bevestigt je euthanasiewens ook via een schriftelijk verzoek. Verwar dit schriftelijk verzoek niet met een voorafgaande wilsverklaring euthanasie!
Je arts zal, afhankelijk of je aandoening al dan niet terminaal is, 1 of 2 bijkomende artsen contacteren die met jou het gesprek aangaan en je medisch dossier inkijken en hierdoor de voorwaarden van de wet kunnen nagaan en hun conclusie in een verslag (een ‘onafhankelijk’ advies) neerschrijven.
Het tijdstip en de omstandigheden van de euthanasie worden afgesproken. Bij niet-terminale aandoeningen is er wachttijd van minimaal één maand tussen de datum van het schriftelijk verzoek en de uitvoering van de euthanasie. Indien je terminaal ziek bent is er geen wachttijd.
Meer uitgebreide informatie over de procedure en de wetgeving vind je hier.
Wat als je arts geen euthanasie wil toepassen?
De arts heeft het recht om een euthanasie niet uit te voeren. Mogelijk vindt hij de vraag nog niet terecht in het kader van de toepassing van de wet ofwel heeft hij een moreel bezwaar. Dat moet hij wel binnen de zeven dagen aan jou meedelen. Je kan dan van (huis)arts veranderen of een andere (huis)arts inschakelen. De arts moet dan binnen de vier dagen jouw dossier aan deze (huis)arts overdragen.
2. Je wilt hulp voor later
Je kunt nu al heel wat regelen voor later met betrekking tot je levenseinde. Dit heet voorafgaande zorgplanning. Je vindt hierover alles terug in het LEIFplan in het deel “de correcte voorafgaande wilsverklaringen”. Als je schriftelijk te kennen geeft wat je wensen zijn kunnen artsen en zorgverleners later hiermee rekening houden wanneer je je niet langer zelf kan uitdrukken.
Dit zijn je patiëntenrechten
Je kunt nu al te kennen geven dat je later, wanneer je leven in een palliatief zorgstadium komt, wilt dat bepaalde onderzoeken of behandelingen worden stopgezet of niet meer opgestart. Daartoe kan je een negatieve wilsverklaring opstellen en één of meerdere vertegenwoordigers aanduiden om je rechten te laten gelden.
Zolang jezelf nog kan aangeven wat je wilt wanneer je palliatief wordt of wanneer er jou iets ernstigs overkomt, is dit document niet belangrijk. Maar wanneer je niet meer wilsbekwaam bent (door onherroepelijke verwardheid, dementie, hersenbloedingen, coma, …), zal jouw vertegenwoordiger de behandelende arts inlichten over het bestaan van je negatieve wilsverklaring. De arts moét deze dan respecteren.
Dit zijn je rechten op palliatieve zorg
Zodra je palliatief wordt, of je nu wilsbekwaam bent of niet, kunnen jij of je familie altijd palliatieve zorg inroepen. Dit moet dus niet voorafgaand in een document vastgelegd worden.
Dit zijn je rechten bij een euthanasieverzoek
De wet stelt duidelijk dat je enkel maar euthanasie kan krijgen wanneer je er zelf nog om kan vragen. Je dient met andere woorden wilsbekwaam te zijn. Iemand die bijvoorbeeld lijdt aan een hersenaandoening (zoals dementie) of een hersentumor, kan wilsonbekwaam worden en dan is euthanasie niet meer mogelijk.
De wet voorziet één uitzondering. Je kan een voorafgaande wilsverklaring opstellen voor het geval je de vraag naar euthanasie niet meer kan stellen omdat je in een onomkeerbaar coma bent. Wanneer je hierop wenst te anticiperen, dan maak je zo’n voorafgaande wilsverklaring inzake euthanasie op.
Vind je net als vele anderen dat euthanasie mogelijk moet zijn wanneer je wilsonbekwaam bent geworden door bv. dementie, teken dan deze petitie.
Ook al kan je nu – uitgezonderd voor een comateuze toestand – nog niets vastleggen over je eventuele euthanasiewens later, je kan wel al het gesprek aangaan met je (huis)arts om te weten of deze euthanasie wil toepassen. Een arts is daar namelijk niet toe verplicht. Indien hij een moreel bezwaar heeft, kan je van huisarts veranderen.
Alle wilsverklaringen op een rijtje
Naast het voorafgaand weigeren van behandelingen via een negatieve wilsverklaring of het opstellen van een wilsverklaring euthanasie bestaat in België ook de mogelijkheid om je organen te doneren, je lichaam te schenken aan de wetenschap en je uitvaart vooraf te regelen. Je kan elk van deze beslissingen officieel maken.
1. Voorafgaande negatieve wilsverklaring
2. Voorafgaande wilsverklaring euthanasie
3. Verklaring voor orgaan-, weefsel- en celdonatie
4. Verklaring inzake de wijze van teraardebestelling
5. Lichaamsschenking aan de wetenschap