Petitiecampagne LEIF: 'Geef mij het recht om te kiezen'

Mensen die lijden aan dementie en wilsonbekwaam zijn geworden moeten euthanasie kunnen krijgen

‘Mensen die lijden aan dementie moeten euthanasie kunnen krijgen. Dat vroeg professor palliatieve geneeskunde Wim Distelmans reeds op 6 oktober 2018 in een open brief op VRT NWS. Volgens de huidige euthanasiewet komen patiënten enkel in aanmerking als ze volledig bewust en wilsbekwaam zijn. Dit kan leiden tot schrijnende situaties en moet veranderen vindt Distelmans in deze petitie samen met ruim 140 initiële ondertekenaars. Tegen 2035 komen er de helft meer mensen met dementie bij, de aanpassing van de wet moet op de politieke agenda.’

Gelieve eindelijk eens werk te maken van een aangepaste euthanasiewet voor mensen met dementie en andere vormen van onomkeerbare, verworven wilsonbekwaamheid. Hiervoor wordt al sinds de stemming van de wet – net geen 20 jaar dus – geijverd, helaas zonder het minste resultaat. Men krijgt het zelfs niet op de politieke agenda.

Naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van de wet namen Vooruit (bekijk hier de Facebook-campagne) en Open vld (bekijk hier de aankondiging van het colloquium) het initiatief om de problematiek van euthanasie bij verworven wilsonbekwaamheid terug onder de aandacht te brengen.

Als tegenargumentatie horen we steeds hetzelfde pleidooi, namelijk dat er méér middelen moeten vrijkomen voor de opvang van mensen die lijden aan dementie.

Dit is natuurlijk terecht, maar het één sluit het ander niet uit. Een beschaafde maatschappij die naam waardig, moét uiteraard investeren in betere (palliatieve) zorg voor haar kwetsbaarste inwoners, waaronder mensen met dementie en andere vormen van wilsonbekwaamheid. Personen met dementie worden vaak (te) lang thuis gehouden door compleet uitgeputte mantelzorgers omdat dezen er zolang mogelijk zelf voor willen zorgen. Dit doen ze ondanks onvoldoende verpleegkundige, palliatieve ondersteuning en beschikbaarheid van vrijwilligers. Een bijkomende reden is dat er echt niet genoeg aangepaste en vooral aangename residentiële opvang bestaat.

Bovendien zijn efficiënte therapieën voor Alzheimer en andere dementieprocessen niet te verwachten in de nabije toekomst.

Nogmaals, een ‘warme samenleving’ toont respect en voorziet voldoende middelen voor een menselijke aanpak van personen met dementie en andere wilsonbekwame zorgbehoeftigen. In de praktijk is dat niet steeds het geval.

Sommigen willen het aftakelende proces niet ondergaan

Stel nu dat sommigen deze aftakelende processen niet tot het einde willen ondergaan en opteren voor een zelfgekozen levenseinde of euthanasie? Ook deze keuze verdient respect. Deze mensen vallen echter door de huidige euthanasiewet uit de boot of moeten er vroegtijdig, nog vóór de wilsonbekwaamheid intreedt, een eind aan (laten) maken, zoals Hugo Claus destijds. Eens wilsonbekwaam is het immers te laat voor euthanasie. Deze situatie is redelijk hallucinant. Er rest voor deze mensen enkel een negatieve wilsverklaring, wat betekent dat men afziet van sondevoeding, antibiotica of andere levensrekkende behandelingen. Echt gerieflijk is dat niet altijd. Dit blijkt echter momenteel de enige optie te zijn.

Euthanasie kan enkel bij onomkeerbaar coma

De huidige wet laat euthanasie toe via een voorafgaande wilsverklaring wanneer de patiënt ‘niet meer bij bewustzijn is en deze toestand volgens de stand van de wetenschap onomkeerbaar is.’ De enige conditie die hieraan voldoet is een onomkeerbaar coma of een persisterende vegetatieve toestand (‘leven als een plant’). Alle andere wilsonbekwamen, die ‘slechts’ een aangetast bewustzijn hebben zoals door dementie, hersenbloedingen, hersentumoren en andere hersenbeschadigingen, kunnen geen euthanasie verkrijgen via een wilsverklaring.

In mijn lezingen, gemiddeld drie per week, krijg ik dit niet meer uitgelegd. Mensen begrijpen niet dat men wél sondevoeding kan weigeren via een voorafgaande negatieve wilsverklaring en mag overlijden door te ‘vasten’, maar dat men in dezelfde omstandigheden géén euthanasie kan verkrijgen. Bereidwillige artsen kunnen dus enkel levensrekkende interventies achterwege laten, zoals reanimatie, antibiotica, sondevoeding, operaties, en eventueel simultaan palliatieve sedatie opstarten om het menselijk te laten verlopen. Dit is vaak niet comfortabel voor de betrokkene en zijn familie, maar evenmin voor de arts.

De keuzemogelijkheid tot euthanasie is een patiënten- en mensenrecht

Uit diverse bevolkingsonderzoeken en tevens uit de resultaten van de Stemtest van VTM Nieuws en Het Laatste Nieuws (2018) blijkt dat er een verpletterende meerderheid (83%!) voor een wetsaanpassing bestaat. Waar wacht men nog op om dit elementaire mensen- en patiëntenrecht prioritair voorrang te geven op de politieke agenda? Niemand wordt immers verplicht tot euthanasie of om het uit te voeren, ook niet in de voorgestelde wetswijziging. Maar men kan heel wat situaties, die door de betrokkenen als ‘mensonterend’ worden ervaren, vermijden door de voorafgaande wilsverklaring ook van toepassing te maken voor wie lijdt aan dementie of andere wilsonbekwaamheid. De wetgever moet daarvoor ook criteria uitwerken zoals voor ‘gewone’ euthanasie.

Getuigenissen

Bekijk de pakkende getuigenissen van Inez, Christel en Frank. Getuigenissen die een paar jaar terug gemaakt zijn van drie mensen met dementie. Frank is intussen - op zijn verzoek - vroegtijdig overleden. Met dank aan Koen Van den Bril, Andrea Croonenberghs en Warre Borgmans

Credits soundtrack: Jef Neve & Universal Music Belgium