Wat is dementie ?

Vormen van dementie

Dementie is een verzamelnaam voor een groep aandoeningen waarbij meerdere stoornissen in het cognitieve functioneren samen optreden. Cognitieve functies zijn onder meer: het geheugen, het leervermogen, het taalgebruik en het kunnen begrijpen en uitvoeren van complexe en dagelijkse handelingen. Doorgaans is dementie chronisch en progressief van karakter. Geheugenverlies staat meestal op de voorgrond, maar dat is niet bij alle vormen zo. De stemming, persoonlijkheid en het gedrag kunnen ook veranderen.

Welke symptomen er precies optreden wordt bepaald door de aard, lokalisatie en ernst van de afwijkingen in de hersenen. De stoornissen hangen dus af van de oorzaak van de dementie. Er zijn veel verschillende oorzaken van dementie, maar de meest voorkomende zijn de ziekte van  Alzheimer, frontotemporale dementie, vasculaire dementie en dementie bij de ziekte van Parkinson. Er wordt pas van dementie gesproken als de stoornissen in het denken, de stemming en het gedrag zo ernstig zijn, dat iemand wordt beperkt in zijn algemeen dagelijks functioneren.

We onderscheiden onder meer volgende vormen:

• Ziekte van Alzheimer (bij de helft tot drie kwart van de personen met dementie): de zenuwcellen van de hersenen sterven geleidelijk af. De oorzaak is de opeenstapeling van het eiwit amyloïd tussen de zenuwcellen. Naast die zogenaamde seniele plakken ontstaan er ook afwijkingen in de zenuwcellen zelf, die bestaan uit kluwens van eiwitten van het skelet van de cel. De eerste tekenen doen zich gemiddeld voor rond 65 jaar.

• Fronto-temporale dementie: een verzamelnaam voor verschillende vormen. Bij één groep zijn er vooral taalproblemen, een andere subgroep vertoont voornamelijk gedragsstoornissen.

• Vasculaire dementie: een relatief frequente vorm die het gevolg is van een gebrekkige doorbloeding. Het gaat om patiënten die bijvoorbeeld werden gereanimeerd na een hartstilstand of die een beroerte (herseninfarct) doormaakten.

• Diffuse Lewy Body Disease (DLBD): een ziekte die het midden houdt tussen de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.

• Minder voorkomende vormen van dementie
  - Chorea van Huntington
  - De ziekte van Creutzfeldt-Jakob 
  - Alcohol-dementie 

De belangrijkste cijfers op een rijtje

• Elke 4 seconden krijgt iemand ergens ter wereld dementie.

• Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is dementie prioriteit nummer 1.

• De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer (ca. 70%).

• In Vlaanderen hebben naar schatting 116.000 mensen dementie. 

• Voor heel België is het aantal ca. 175.000.

• 3000 onder hen zijn jonger dan 65 jaar (=jongdementie). Exacte prevalentiegegevens rond jongdementie zijn niet beschikbaar. Het aantal varieert tussen 3000 en 12000.

• De kans is 1 op 5 dat iemand in zijn leven dementie krijgt.

• Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor dementie. De kans op dementie neemt sterk toe met de leeftijd:

• • Ruim 10% van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie.
  • Ruim 20% van de mensen boven de 80 jaar heeft dementie.
  • Ruim 40% van de mensen boven de 90 jaar heeft dementie

• Het aantal mensen met dementie zal als gevolg van de vergrijzing tegen 2050 verdubbeld zijn!

• Er is een gat van ongeveer 1 jaar tussen de eerste symptomen van dementie en het melden ervan aan een vriend of de eigen partner.

• Pas 2 tot 3 jaar na de eerste tekenen wordt de diagnose gesteld door een arts. Bij jongdementie duurt dit nog eens dubbel zo lang. 

• Dementie treft ongeveer 3 keer zoveel betrokken personen (naasten die voor de zorg instaan en professionele hulpverleners) als het aantal mensen met dementie zelf.

• 70% van de mensen met dementie woont thuis en wordt verzorgd door hun naaste familie en/of omgeving.

• Mensen met dementie leven gemiddeld 8 jaar met de aandoening. Gedurende het ziekteproces nemen zowel het aantal als de ernst van de klachten toe. 

• Er is geen genezing mogelijk, maar de gevolgen van dementie zijn in sommige gevallen tijdelijk af te remmen met medicijnen. Er zijn medicijnen die de symptomen verlichten of die het verloop van de aandoening kunnen vertragen. Daarnaast zijn er niet-medicamenteuze behandelingen voor dementie die tot doel hebben de persoon met dementie en zijn naaste omgeving te helpen omgaan met de aandoening. Tijdens vroege stadia van de aandoening kan een persoon met dementie onder andere geholpen worden door het aanleren van technieken om het onthouden van informatie te verbeteren, zoals een training in het gebruik van geheugensteuntjes. Toch zijn vooral een aangepaste benadering en begeleiding van de mensen en hun omgeving belangrijk.

Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de regionale expertisecentra dementie helpen je hiermee graag op weg.

Bron: Expersiecentrum Dementie Vlaanderen